سعید نفیسی و صدرالدین عینی

استادان صدرالدین عینی و سعید نفیسی از معدود چهره های ادبی دو کشور ایران و تاجیکستان هستند که در تمام انواع نثر اعم از ادبی، تاریخی، اجتماعی، علمی و... اثرهایی آفریده اند. در این مقاله نگارنده پس از بیان شرح حال مختصری از هردو استاد، به معرفی و بررسی آثار آن ها پرداخته و نقاط شباهت و تفارق آن ها را ذکر کرده است. هم صدرالدین عینی و هم سعید نفیسی به ایجاد آثار ادبی، ترجمه، تحلیل متون فارسی، تحقیق ادبیات، لغت و لغت نویسی، کتاب شناسی و... مشغول بودند؛ ازهمین رو، این دو استاد با هم قرابت ناگسستنی دارند. احتمالاً نخستین آشنایی سعید نفیسی با عینی به واسطه انتشار قصۀ «آدینه» در سال ۱۹۲۴م در روزنامۀ آواز تاجیک و مجلۀ رهبر دانش صورت گرفته باشد. اما آشنایی اصلی سعید نفیسی با صدرالدین عینی مربوط به سال ۱۹۲۶م است که تذکرۀ نمونۀ ادبیات تاجیک تألیف عینی به چاپ رسید. نسخه هایی از این تذکره به تهران هم رسید و سعید نفیسی خیلی زود به دفاع از آن برخاست. عینی و نفیسی هردو بیش از پنجاه سال از عمر گرانبهای خود را در راه ادب و فرهنگ فارسی صرف کرده اند. مطالعۀ آثار علمی و ادبی این دو شخصیت همگون ثابت می کند که آن ها به این دنیا برای آمیزش نثر علمی به ادبی آمده اند و نثر علمی هردو از دایرۀ عربی زدگی جملات و معانی غریب عاری است. نگارندۀ مقاله در پایان به این بحث و بررسی به این نتیجه رسیده است که پیوند روحانی نثر ایران و تاجیکستان، سعید نفیسی و صدرالدین عینی هنوز هم پایدار است و می سزد که این موضوع در قالب تیپولوژی (ریخت شناسی) ادبی تحقیق شود و به این واسطه صفحه ای تازه از اشتراک ادبیات فارسی تاجیکی کشف شود.